Dok u zemlji Igoa i Prudona ulice gore, a društvo puca po šavovima, postoje i oni koji su vijerni postojećem sistemu i elitnom javašluku. Oni su vijerni svom komforu i svojoj klasi, a pravilo je takvo – sve se izdaje, ali klasa nikada, pogotovo ako je viša.
Masovno nezadovoljstvo nije više benigno, nije više tema za margine dnevnih novina. Strasti, razjedinjenost i apokaliptični scenariji za okončanje ovog čovječanstva su novi razlozi za aritmiju francuskog srca. Dva pojma su, međutim, od stvaranja Prve republike uvijek u zraku – državni udar i revolucija.
Marks je, nadovezujući se na Hegela, rekao da se velike ličnosti u istoriji pojavljuju dva puta – prvi put kao tragedija, a drugi put kao farsa. Emanuel Makron je na vihoru rata iz Ukrajine došao 2022. godine drugi put na vlast i time produžio farsu “davosizacije” Francuske. Za njega je glasala ona učmala evropska srednja klasa koja teži prevratu u Njemačkoj, koja je zadovoljena neoliberalnom desnicom u Italiji, a koja u Francuskoj strahuje od propasti postojećeg sistema. Na izborima 2022. godine, za princa pariske elite glasale su urbane sredine, oni mlađi i oni najstariji. Dok su radikalnu ljevicu i desnicu birale periferije sa 100.000 do 500.000 stanovnika.
Protesti Žutih prsluka koji su od Francuske stvorili državu razbijenih izloga prestižnih radnji i krvavih ulica, nisu ubijedili elitu i one tihe podržavaoce sistema da predsjednika Pete republike zamijene sa ljevičarem Žan-Lik Melašonom ili desničarkom Marin Le-Pen. Vjerovali ili ne, u drugom krugu je više ljevičara glasalo za Le-Pen nego za Makrona, ispraznog evropskog neoliberala i nesuđnog kormilara ovog “broda ludaka”.
Kada je napisao i objavio svoju knjigu “Revolution” (2017) evropski progresivni listovi poput Guardian-a smatrali su ga litrarnim nasljednikom De Gola ili Miterana, a on je u svojoj biti samo još jedan antibarbarius koji misli da bez riječi ne postoji smisao i bez skupocijenih satova pripadnost visokom društvu. Svoju revoluciju, Makron pak nije počeo sa svjetskoistorijskom reminiscecijom, on je svoj, evropski, neoliberalni i “davoski”.
Već odavno je Petoj republici šivanoj po mjerama Šarla de Gola neophodna temeljna promjena. Kritičari sistema će u prvoj liniji reći kako državom ne vlada predsjednik, nego monarh, princ, makijavelista. Zastarjelost sistema je dovela do toga se evropski lideri zabarikadiraju u svoje tvrđave i umišljaju položaj bitne figure u strukturi moći na kontinentu. Vremenom i svojom nesposobnošću su stekli funkcije manje od pijuna amričkog hegemona.
Treće izdanje osamnaestog brimera
Francuska istorija je izuzetno cikličnog karaktera i na većoj frekvenciji od bilo čije evropske, međutim, rijetko se dešava istorijski diskontinuitet, događaj zbog koga je francusko društvo stalo na liniji progresa ili se vratilo unazad. Tamošnje revolucije nam uvijek otvaraju pregršt novih ideja i teorija, pa i praktičnih načina za uređenje društva.
Prvo izdanje1 osamnaestog brimera2 dogodilo se 9. novembra 1799. godine kada je Napoleon Bonaparta izvršio državni udar smijenivši Direktorijum i proglasivši sebe, kao prvog konzula, diktatorom. Pod drugim izdanjem osamnaestog brimera Karl Marks podrazumijeva državni udar, naizgled poseban i neshvatljiv, izvršen od strane predsjednika i Napoleonovog sinovca, Luja Bonaparta od 2. decembra 1851. čime je prestala da postoji Druga francuska republika, a ubrzo proglašeno Drugo francusko carstvo.
Ako insistiramo na poređenju događaja i slučajnim sličnostima onda moramo da povežemo početak veličanstvene februarske revolucije 24. februara 1848. godine sa onim što se desilo isti dan 174 godine nakon. Desilo se nešto što će ostati upamćeno upravo kao revolucija, kao pobuna protiv hegemona, kao nešto što graniči sa ludošću i novim svijetom. Imanentno svojstvo ove “azijske” revolucije je svjetska promjena, nešto što pak francuska nije donijela u toj mjeri, iako je za društvo tada predstavljalo svjetskoistorijski čin kojim je počela nova epoha.
Marks je u svom djelu podijelio vrste “udara”, te ćemo, s obzirom na to, učiniti i mi u kontekstu najnovijih svjetskih događaja koji su rezultovali sveopštim ustankom sindikata i građana koji se bore protiv princa i kokneza Andore, a ne samo protiv njegove odluke.
Coup de main je izraz koji podrazumijeva iznenadni napad, izvjesni Blitzkrieg (ne u ratnom smislu), kojeg, za potrebe ovog teksta, pripisujemo napadu Rusije na Ukrajinu. Napad se dogodio istog dana kada je otpočela februarska revolucija u Francuskoj. Za Francusku je februar transcedentni mjesec, on je metafizika njenog postojanja, on je krv u žilama svakog Francuza.
Februar 2022. godine je za svijet zaista prepad, pogotovo za one liberale koji dogmatski vjeruju u kraj istorije, ali i za one druge koji ne zumiraju svjetske događaje i razmatraju potencijalne ishode. On je najavio početak jednog sveobuhvatnog procesa koji neće stati, prema ruskim politikolozima, sigurno ne za manje od dvadeset godina. Tada je počela revolucija koja mijenja svijetski sistem i širi se brzinom svjetlosti. Ovo je, kao 1848. u Francuskoj, izazvalo iznenađenje starog društva i uistinu vrijedilo da se proglasi početkom nove epohe.
Nakon tih februarskih prepada, uslijedio je coup de tête ili kako Marks objašnjava, nepomišljeni postupak – ispad. Međutim, u kontekstu ovog događaja imamo značajne razlike između događaja 1851. godine i 2023. godine. Nakon što su u Drugoj francuskoj republici održani izbori sa opštim pravom glasa i nakon što je za Luja Napoleona glasalo oko 75% ili 5 i po miliona Građana, mislilo se da je nemoguće da se, bar u prvim postrevolucionarnim godinama desi nešto što može društvo vratiti unazad. Još dok je svijet u ekstazi od rusko-ukrajinskog sukoba, ili francusko društvo od februarske revolucije, desilo se nešto što je uistinu vratilo isto to društvo iza polazne tačke. Kao što i sam Marks kaže, upravo su ovi događaji stvorili uslove za revolucionarnu polaznu tačku, situaciju, okolnost, uslov pod kojima savremena revolucija postaje ozbiljenje svih težnji.
Pod coup de tête podrazumijevam: 2. decembar 1851. godine – “varalica” Luj-Napoleon Bonaparta zbog isteka mandata i velikih ambicija raspušta Narodnu skupštinu, i uz, kako Igo kaže, manjkavu referendumsku agoniju, proglašava Drugo francusko carstvo i sebe za cara Napoleona III; i 20. mart 2023. godine – eksplicitno pozivanje vlade Emanuela Makrona (na čijem je čelu Elizabet Born) na član 49 stav 3 Ustava Pete francuske republike nastale voljom Šarla de Gola nakon desničarskog puča 1958. godine. Taj član je omogućio da se bez glasanja u Narodnoj skupštini donesu izmjene penzionog sistema i podigne granica sa 62 na 64 godine.
Nesuđen lider “broda ludaka”
Emanuel Makron, pod strogom prismotrom garde i stražara u Jelisejskoj palati, uvijek daleko od drumova Pariza, Liona ili Bordoa, donosi nepopularne odluke koje iznova bude revolucionarne nagone građana (ali nisam siguran i proletarijata u izvornom smislu riječi). Uz njega su “finansijska i industrijska aristokratija, srednji stalež, sitna buržoazija, armija,…duhovni kapaciteti, popovi…”. Dehristijanizovana Francuska, poput velikog dijela Evrope, ne može se danas nazvati državom “sablje i mantije”, ali može sablje i volje jednog princa. Penziona reforma je za njega čista opsesija. Bez obzira na sav bijes građana, na zapaljene ulice i gradske vijećnice, Makron ne predaje svoj neoliberalni autoritet tek tako. Nijedan od zahtjeva sindikata i Žutih prsluka iz prošlog mandata nisu prihvaćeni, niti će ovi. U skupocijenom satu najavljuje – reforme neće stati.
Svi oni koji su ustali protiv socijalnih reformi proteklih godina nakratko su bili iza revolucionarne pozornice išćekivajući istinski povod za ustanak. Ovo je ustanak protiv despotizma jedne klase nad drugim klasama i nema izgleda da će uskoro stati.
Iako politikolozi i ostrašćeni demonstranti na ulicama povezuju ovo nametanje izmjena zakona sa državnim udarom, ne možemo da ga povežemo sa coup d’état-om već upravo sa pomenutim coup de tête-om. Ovo je nepromišljen ispad francuskog predsjednika koji pokušava da glumi vođu “broda koji tone”.
On je u svojoj vladavini dokazao onu Mefistovu rečenicu da “sve što postoji vrijedno je da propadne”.
